Ψυχολογικοί παράγοντες που μπλοκάρουν την σεξουαλική ικανοποίηση
Εμείς οι άνθρωποι είμαστε συναισθηματικά, γνωστικά, συμπεριφορικά και σεξουαλικά εξελισσόμενα πλάσματα. Αντιδρούμε , προσαρμοζόμαστε και εξελισσόμαστε. Η σεξουαλική μας ζωή είναι δυναμική και εξελικτική. Όταν η σεξουαλική μας ζωή συμβαίνει σύμφωνα με τις αναμενόμενες γραμμές νιώθουμε ώριμοι σεξουαλικά και ικανοποιημένοι. Όταν όμως δεν συμβαίνει σύμφωνα με όσα ξέρουμε και αναμένουμε τότε περιγράφουμε κοινώς πως αντιμετωπίζουμε ‘’προβλήματα’’. Σύμφωνα με τον (Levine, 2016) , οι σεξουαλικές μας δυσκολίες διαχωρίζονται σε τρείς ευρείες κατηγορίες. Τις σεξουαλικές διαταραχές. Τα σεξουαλικά προβλήματα και τις σεξουαλικές ανησυχίες.
Οι σεξουαλικές διαταραχές είναι οι δυσκολίες οι οποίες αναγνωρίζονται επίσημα και απο το DSM-IV. Όπως η διαταραχή υποτονικής σεξουαλικής επιθυμίας, η διαταραχή ταυτότητας φύλου ή η διαταραχή σεξουαλικού πόνου κα.
Τα σεξουαλικά προβλήματα μπορεί να αφορούν μεγάλο μέρος πληθυσμού αλλά δεν αποτελούν επίσημες σεξουαλικές διαταραχές γιατί συνήθως η νοσηρότητα τους δεν έχει βρεθεί στο επίκεντρο έρευνας και μελέτης . Σεξουαλικά προβλήματα θεωρούνται πχ η διαρκής σκέψη ή δυσαρέσκεια ενός ατόμου για το ότι πρέπει να καλύψει τις ανάγκες του συντρόφου του ή η διαρκής αναζήτηση και ανασφάλεια για τον σεξουαλικό προσανατολισμό ενός ατόμου.
Υπάρχουν όμως και οι σεξουαλικές ανησυχίες. Οι σεξουαλικές ανησυχίες δεν κάνουν διακρίσεις σε φύλα, ηλικίες και σεξουαλικές προτιμήσεις. ‘’Θα είμαι αρκετά καλός στην πρώτη μου σεξουαλική εμπειρία; Θα αποδώσω καλά;’’ , ‘’Θα απογοητεύσω τον σύντροφο μου με την εικόνα του σώματος μου;’’, ‘’Θα καταφέρω να μείνω σεξουαλικά δραστήριος με την νέα σύντροφο μου;’’ ‘’Θα έχω το κουράγιο να βρεθώ με τον σύντροφο μου μόλις κοιμηθούν τα παιδιά; Θα είμαι αρκετά ελκυστική;’’ Είναι κάποιες απο τις έμφυτες ανησυχίες στην εμπειρία της ύπαρξης.
Οι σεξουαλικές δυσκολίες εμφανίζονται στις θεραπευτικές συνεδρίες ακόμα και όταν οι θεραπευτές δεν ρωτούν άμεσα για την σεξουαλικότητα του ασθενούς. Αυτό συμβαίνει επειδή η σεξουαλικότητα είναι αναπόσπαστο μέρος της ψυχολογίας του ατόμου και επειδή ο επιπολασμός των δυσκολιών σχετικά με τη σεξουαλική ταυτότητα και τη σεξουαλική λειτουργία είναι υψηλός (Levine, 2016).
Οι σεξουαλικές δυσκολίες που συχνά περιγράφονται σε ένα ψυχοθεραπευτικό γραφείο μπορεί να αφορούν οργανικά αίτια, ψυχολογικά αίτια η μεικτά αίτια. Δηλαδή αίτια που δεν είναι αμιγώς ψυχολογικά η οργανικά. Παρά την φύση μιας σεξουαλικής διαταραχής η προβλήματος το αποτέλεσμα είναι ο ψυχολογικός αντίκτυπος που έχει στον άνδρα η την γυναίκα. Το άτομο η και το ζευγάρι αισθάνεται συνήθως ντροπή, ματαίωση και ανησυχία, συναισθήματα που δεν είναι εύκολο να διαχειριστεί. Η συμβολή ενός θεραπευτή όπου το άτομο θα νιώσει ασφάλεια να εκμυστηρευτεί τις ανησυχίες του είναι καθοριστική για την αποδοχή και διαχείριση των πολλαπλών συναισθημάτων που το κατακλύζουν.
Η λειτουργία της στύσης για τον άνδρα έχει συμβολοποιηθεί ως αντρική δύναμη & επάρκεια και είναι άμεσα συνδεδεμένη με την αυτοεικόνα και την αυτοεκτίμηση του. Ένα απο τα προβλήματα που φέρει ο ανδρικός πληθυσμός σε ένα ψυχοθεραπευτικό γραφείο είναι η ψυχογενής στυτική δυσλειτουργία. Ένας άνδρας δηλαδή αντιμετωπίζει προβλήματα στύσης που οφείλονται σε αμιγώς ψυχολογικά αίτια έχοντας αποκλείσει τις οργανικές αιτίες. Τα αρνητικά συναισθήματα για την κατάρρευση της αυτοεικόνας του κατακλύζουν τον άνδρα που ανησυχεί για την μονιμότητα της δυσλειτουργίας και αισθάνεται ντροπιασμένος μπροστά στην/στον σύντροφο του.
Τα μέσα δικτύωσης και ενημέρωσης αλλά και η κοινωνία έχουν προωθήσει την εικόνα του φαλλού ως σύμβολο ισχύος και δύναμης. Από την αρχαιότητα τα ανδρικά γεννητικά όργανα προβάλλονταν σε στύση από τα αγάλματα των θεοτήτων και αποτέλεσαν σημείο σύγκρισης και από τα δυο φύλα. Πολλά σύνδρομα σχετίστηκαν με αυτή την σύγκριση, όπως το σύνδρομο του αποδυτηρίου που φέρει τον άνδρα σε θέση σύγκρισης με τους φίλους και συναθλητές του. Οποιαδήποτε δυσκολία προκύπτει στον έλεγχο της στύσης προκαλεί ανησυχία στον άνδρα που κατακλύζεται από αρνητικές σκέψεις και προσδοκίες που δημιουργούν ένα επιπλέον άγχος απόδοσης.
Πολλοί άνδρες φοβούνται πως η κατάσταση θα παγιωθεί. Οι φοβίες και το άγχος που έχουν πλέον κυριαρχήσει στον άνδρα δεν βοηθούν στην χαλάρωση και ομαλή σεξουαλική λειτουργία. Η σύντροφος μπορεί να βιώσει απόρριψη και η δική της ανησυχία να εντείνει τις ανησυχίες του συντρόφου. Είναι σημαντικό το ζευγάρι να επικοινωνήσει και να επαναδιαπραγματευθούν οι προσδοκίες. Τα πρωτογενή αίτια της ψυχογενούς στυτικής δυσλειτουργίας μπορεί να είναι οικονομικά, οικογενειακά η εργασιακά και είναι σημαντικό ο άνδρας να τα επιλύσει ώστε να αποκατασταθεί και το δευτερογενές κομμάτι. Αν αυτά παραμείνουν άλυτα και το ζευγάρι επικεντρωθεί στο περιστατικό τότε είναι πιθανό ο φόβος της δυσλειτουργίας του άνδρα και η πίεση για απόδοση, που πηγάζει και απο τους δυο, να μπλοκάρει την επικοινωνία μεταξύ τους λεκτικά και σεξουαλικά δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο άγχους και δυσκολίας ανάκτησης στύσης.
Το σεξ προϋποθέτει το σώμα, το σώμα εμπλέκεται σε όλη την σεξουαλική έκφραση. Όταν το σώμα αρρωσταίνει η τραυματίζεται η απλά μεταβάλλεται με την ηλικία τότε αυτό μπορεί να έχει βαθιές επιπτώσεις στην σεξουαλική ζωή (Fagan and McHugh, 2010). Οι γιατροί δεν έχουν πάντοτε την ευχέρεια, τον χρόνο, την άνεση η το ενδιαφέρον να μιλήσουν εις βάθος για όλες τις μεταβολές που η εμμηνόπαυση προκαλεί στο γυναικείο σώμα. Οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας απο την άλλη έχουν τον χρόνο, την γνώση και την άνεση να μιλήσουν για τις αλλαγές και τα ορόσημα που μια γυναίκα πρέπει να περιμένει πριν, κατά την διάρκεια η και αφού η εμμηνόπαυση έχει επέλθει. Είναι σημαντικό οι γιατροί και οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας να σταθούν δίπλα στην γυναίκα, στις αλλαγές που βιώνει στο σώμα της, στις ανησυχίες που την κατακλύζουν ώστε να την βοηθήσουν να αποκαταστήσει ή να διατηρήσει την σεξουαλική ευχαρίστηση κατά την διάρκεια αυτών των προκλήσεων (Levine, 2016).
Έρευνες υποδεικνύουν πως η σεξουαλική ζωή της γυναίκας μπορεί να εξεταστεί μεμονωμένα αλλά λειτουργεί δια δραστικά. Για να αποκτήσει η γυναίκα μια υγιή σεξουαλική ζωή πρέπει να ληφθούν υπόψιν παράγοντες ψυχολογικοί, διαπροσωπικοί και βιολογικοί. Όπως η σωματική και ψυχική της υγεία, η ικανοποίηση που λαμβάνει απο την σχέση της σεξουαλικά και συναισθηματικά, προ εμμηνοπαυσιακά η κατά την διάρκεια της εμμηνόπαυσης, ανατομικοί παράγοντες η και διαπροσωπικοί (Levine, 2016). H κατανόηση των αλλαγών που θα βιώσει η γυναίκα σωματικά και ψυχολογικά θα την καθησυχάσει για την μείωση του σεξουαλικού ενδιαφέροντος η την απώλεια της λίμπιντο. Πληθώρα μελετών αποδεικνύουν πως η υγιής, ικανοποιητική σεξουαλική ζωή είναι ζωτικής σημασίας για την ποιότητα ζωής της γυναίκας (Meston, 2017, Dennerstein, Dudley and Burger, 2001).
Είναι σημαντικό να αντιληφθούμε πως οι σεξουαλικές ανησυχίες, διαταραχές η προβλήματα δεν είναι ‘’προνόμιο’’ φυλετικό, κοινωνικό η οικονομικό. Αφορούν όλα τα φύλα, πολιτισμούς και κοινωνικές τάξεις. Η ικανοποίηση στην σεξουαλική ζωή όπως και σε όλες τις πτυχές της ζωής του ατόμου είναι σημαντικό να διεκδικείται χωρίς φόβο και ντροπή. Ο θεραπευτής μπορεί να βοηθήσει το άτομο μεμονωμένα η και το ζευγάρι, να ανακτήσει την ευχαρίστηση απο την σεξουαλική του ζωή αντιμετωπίζοντας όλα τα πρωταρχικά ζητήματα που μπορεί να μπλοκάρουν την επικοινωνία και την ομαλή σεξουαλική λειτουργία. Το συνθετικό ψυχοθεραπευτικό μοντέλο παρέχει την απαιτούμενη πλαστικότητα, που καμιά φορά προϋποθέτει η ψυχοθεραπευτική πράξη, για την επαρκή προσέγγιση ενός πολύπλευρου ζητήματος που έρχεται στην ατομική θεραπεία η την θεραπεία ζεύγους.
Κοραχάη Σοφία
Ψυχολόγος, MBPsS
References
Bradford, A., Meston, C., M. (2007). Senior sexual health. The effects of aging on sexuality. Innovations in Clinical Practise: Focus on sexual health. FL: Professional Resources Press, pp 35-45.
Dennerstein, L., Dudley, E., Burger, H. (2001). Are changes in sexual functioning during midlife due to aging or menopause? Fertil steril 76(3) 456-460. Epub 2001/09/05
Fagan, P. J. (2003). Sexual disorders: Perspectives on diagnosis and treatment. ProQuest E-book Central https://ebookcentral.proquest.com
Levine, S., Risen, C., & Althof, S. (2016). Handbook of clinical sexuality for mental health professionals (Third edition.). Routledge.
φωτό: power of positivity