”Μωρά – Θαύματα”. Τι αντίκτυπο έχει στην ψυχική υγεία των γονέων η εισαγωγή του νεογέννητου παιδιού τους στη Μονάδα Εντατικής Νοσηλείας Νεογνών;
Η άφιξη ενός μωρού αποτελεί ένα όμορφο και ευχάριστο γεγονός για την οικογένεια. Εκτός όμως από την ομαλή πορεία της γέννησης ενός μωρού, υπάρχει και το φαινόμενο της προωρότητας, το οποίο σημειώνει αύξηση τα τελευταία χρόνια.
Η πρόωρη γέννηση ενός βρέφους, αναλόγως και του βαθμού της προωρότητας, καθιστά σχεδόν απαραίτητη την εισαγωγή του στην Μονάδα Εντατικής Νοσηλείας Νεογνών (ΜΕΝΝ). Είναι αναμενόμενο, όταν οι γονείς έρχονται αντιμέτωποι με το ενδεχόμενο της νοσηλείας του νεογέννητου μωρού τους, να επηρεάζονται ψυχολογικά και να αισθάνονται άσχημα, επειδή δυσκολεύονται να πραγματοποιήσουν τον γονεϊκό τους ρόλο (Baía et al., 2016· Ιonio et al., 2016). Σύμφωνα με μελέτες η βίωση μιας τέτοιας εμπειρίας επιφέρει ψυχολογικές επιπτώσεις για τους γονείς, με το άγχος, την κατάθλιψη και το μετατραυματικό στρες να κυριαρχούν (Baía et al., 2016· Gangi et al., 2013· Ιonio et al., 2016· Winter et al., 2018).
Πιο συγκεκριμένα, υπάρχουν ορισμένοι παράγοντες όπου φαίνεται να συνδέονται ακόμα και να πυροδοτούν, τις ψυχικές αντιδράσεις των γονέων. Όπως το βάρος του μωρού, η ηλικία κύησης κατά την γέννηση, η οικογενειακή κατάσταση και οι μέρες της νοσηλείας του μωρού (Gangi et al., 2013). Ωστόσο, παρατηρείται πως οι μητέρες έχουν την τάση να βιώνουν εντονότερα τις ψυχολογικές αυτές αντιδράσεις και φέρεται να έχουν περισσότερες πιθανότητες για ανάπτυξη υψηλότερων επιπέδων κούρασης, θυμού κι έντασης. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι και οι μπαμπάδες δεν επηρεάζονται ψυχολογικά. Φαίνεται παρόλα αυτά πως επιλέγουν να κρατήσουν έναν πιο υποστηρικτικό ρόλο ή να εκδηλώνουν καθυστερημένα την ψυχολογική τους φόρτιση (Ionio et al., 2016).
Οι γονείς με πρόωρα νεογνά είναι συναισθηματικά φορτισμένοι με την ξαφνική κατάσταση την οποία καλούνται να αντιμετωπίσουν. Μη γνωρίζοντας πως μπορούν να βοηθήσουν και να αξιοποιήσουν τον ρόλο τους ως γονείς, βιώνουν μια πολύ στρεσογόνα εμπειρία με αποτέλεσμα να χρειάζονται και οι ίδιοι βοήθεια (Baía et al., 2016· Ionio et al., 2016). To υποστηρικτικό περιβάλλον είναι μείζονος σημασίας για την ψυχική υγεία των γονέων. Οι νοσηλευτές της ΜΕΝΝ θα ήταν καλό, να ασχολούνται τόσο με τις ανάγκες του βρέφους, όσο και με την ψυχολογική υποστήριξη των γονέων και την ενθάρρυνση τους για συμμετοχή στη διαδικασία φροντίδας του βρέφους. Η συνεχής ενημέρωση για την κατάσταση του νεογνού, για τις θεραπευτικές αγωγές που το υποστηρίζουν καθώς και τον ιατρικό εξοπλισμό, η διδασκαλία για την φροντίδα του νεογνού και η ψυχολογική υποστήριξη, θα βοηθήσει τους γονείς να αντιμετωπίσουν το γεγονός της προωρότητας με περισσότερη ψυχραιμία (Turan et al., 2008).
Κάτι πολύ αισιόδοξο είναι πως οι γονείς στη σημερινή εποχή, με την βοήθεια των επαγγελματιών υγείας, μπορούν να συμμετέχουν ενεργά και να προσφέρουν στο πρόωρο μωράκι τους τη φροντίδα που απαιτείται. Ειδικότερα, η συμμετοχή των γονέων στην μέθοδο με δερματική επαφή (Kangaroo Care), έχει αποδειχθεί ότι δε βοηθάει μόνο στην βελτίωση της υγείας των πρόωρων νεoγνών, αλλά και στη μείωση του άγχους των γονέων και την ευκολότερη προσαρμογή τους στην καινούργια αυτή κατάσταση (Mu et al., 2019). Επίσης βοηθά στην ενίσχυση του δεσμού μεταξύ γονέων και βρέφους κάτι που είναι ύψιστης σημασίας για την ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του βρέφους αλλά και για το αίσθημα ανακούφισης που βιώνουν οι γονείς έχοντας την ευκαιρία να εκπληρώσουν τον γονεϊκό τους ρόλο.
Η συναισθηματική διαχείριση εκ μέρους των γονέων αυτής της πληθώρας συναισθημάτων που τους διακατέχουν, την περίοδο που το μωρό τους νοσηλεύεται στην ΜΕΝΝ, δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς ένα υποστηρικτικό δίκτυο ανθρώπων. Το υποστηρικτικό αυτό δίκτυο μπορεί αποτελείται από τον οικογενειακό κύκλο, φίλους ή ακόμη και γνωστούς που βιώνουν παρόμοιες εμπειρίες και θα αποτελέσει ένα “μέρος” όπου οι γονείς μπορούν να εκφράσουν τα συναισθήματα τους και τις σκέψεις τους, λαμβάνοντας την κατανόηση, τη συμπαράσταση και την αγάπη των δικών τους ανθρώπων. Όπου αυτό δεν είναι εφικτό, την ίδια λειτουργία μπορεί να επιτελέσει και μια ομάδα υποστήριξης γονέων, όπου κυριαρχεί έντονα το στοιχείο του μοιράσματος του κοινού βιώματος και της ενσυναίσθησης, κάτι που μπορεί να ωφελήσει ψυχολογικά τους γονείς.
Ωστόσο, σε περιπτώσεις που η συναισθηματική δυσφορία είναι αφόρητη και τα συμπτώματα παραμένουν για μεγάλο χρονικό διάστημα ή είναι υπερβολικά έντονα και καταντούν το άτομο δυσλειτουργικό, είναι απαραίτητο οι γονείς να απευθύνονται σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας για να λάβουν βοήθεια.
Τέλος, αξίζει να αναφερθεί η σπουδαιότητα της επικοινωνίας με τον/τη σύντροφο. Η συζήτηση με τον/τη σύντροφο για τα συναισθήματα, τις σκέψεις και τους προβληματισμούς μπορεί να δράσει ανακουφιστικά, να δώσει την ευκαιρία για αλληλοκατανόηση και μοίρασμα. Tο μοίρασμα αυτό φέρνει τους γονείς πιο κοντά και παρέχει ευκαιρίες για την μεταξύ τους σύνδεση. Η αλληλοϋποστήριξη είναι πάρα πολύ σημαντική, καθώς βοηθάει το ζευγάρι να είναι δεμένο και να έχει μια κοινή πορεία σε αυτή την εμπειρία.
Κυριακή Ισπυροπούλου
Απόφοιτος Τμήματος Ψυχολογίας ΕΚΠΑ
————————————————————————————————
Η συγγραφή πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια πρακτικης άσκησης και της ενεργούς συμμετοχής της συναδέλφου στην Ερευνητική Βιβλιογραφία και Ανάλυση.
References
Baia, I., Amorim, M., Silva, S., Kelly-Irving, M., de Freitas, C., & Alves, E. (2016). Parenting very preterm infants and stress in Neonatal Intensive Care Units. Early Human Development, 101, 3-9. https://doi.org/10.1016/j.earlhumdev.2016.04.001
Gangi, S., Dente, D., Bacchio, E., Giampietro, S., Terrin, G., & De Curtis, M. (2013). Posttraumatic stress disorder in parents of premature birth neonates. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 82, 882-885.
Ionio, C., Colombo, C., Brazzoduro, V., Mascheroni, E., Confalonieri, E., Castoldi, F., & Lista, G. (2016). Mothers and fathers in NICU: the impact of preterm birth on parental distress. Europe’s journal of psychology, 12(4), 604. https://doi.org/10.5964/ejop.v12i4.1093
Mu, P. F., Lee, M. Y., Chen, Y. C., Yang, H. C., & Yang, S. H. (2020). Experiences of parents providing kangaroo care to a premature infant: A qualitative systematic review. Nursing & health sciences, 22(2), 149-161.
https://doi.org/10.1111/nhs.12631
Turan, T., Başbakkal, Z., & Özbek, Ş. (2008). Effect of nursing interventions on stressors of parents of premature infants in neonatal intensive care unit. Journal of clinical nursing, 17(21), 2856-2866.