Οι καλές και κακές στιγμές κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης- η διαχείρηση μιας δύσκολης εγκυμοσύνης
​
Η εγκυμοσύνη αποτελεί μία περίοδο συνεχών αλλαγών στη διάθεση της εγκύου, όπου οι μεταπτώσεις της κυμαίνονται από συναισθήματα ενθουσιασμού μέχρι έντονο άγχος, ακόμα και κατάθλιψη. Αυτό δε σημαίνει ότι όλες οι έγκυες γυναίκες θα εμφανίσουν τις ίδιες εναλλαγές.
Μια έγκυος μπορεί να μην είναι σε θέση να αξιολογήσει τις αλλαγές που τις συμβαίνουν κατά τη διάρκεια του πρώτου τριμήνου, αλλά αυτές είναι μεγάλες και πολύ σημαντικές. Σε αυτό το χρονικό διάστημα, κάποιες γυναίκες μπορεί να αισθάνονται ανησυχία για πιθανή απώλεια του μωρού τους. Αυτοί οι φόβοι, αν και είναι σπάνιο να πραγματοποιηθούν, είναι απόλυτα φυσιολογικοί.
Συγκεκριμένα, γυναίκες, οι οποίες εμφανίζονται πιο αγχώδεις, παρουσιάζουν συνήθως και πιο έντονα συμπτώματα ναυτίας και εμέτου κατά τη διάρκεια του πρώτου τριμήνου, ενώ και η πιθανότητα εμφάνισης υπερέμεσης κύησης είναι αυξημένη. Έντονα συναισθήματα αμφιθυμίας μεγεθύνονται αυτή την περίοδο, ιδιαίτερα αν είναι η πρώτη εγκυμοσύνη της γυναίκας γιατί δε γνωρίζει τι πρέπει να περιμένει και τι όχι. Καταστάσεις που κανονικά δεν θα γινόντουσαν αντιληπτές μπορεί τώρα να προκαλέσουν έντονη συναισθηματικότητα, δάκρυα ή συναισθήματα κατάθλιψης ή θυμού με τον εαυτό της ή με τους κοντινούς της ανθρώπους. Αυτές οι ξαφνικές συναισθηματικές διακυμάνσεις είναι πιο έντονες σε ορισμένες γυναίκες από ό, τι σε άλλες. Αυτό εξαρτάται από την προσωπικότητας τους, τα ανεπίλυτα ζητήματα της προσωπικης τους ζωής, το είδος του στρες που βιώνουν, τη συναισθηματική υποστήριξη που λαμβάνουν, καθώς και τις ορμονικές αλλαγές στο σώμα τους.
Ενδεχόμενες ασυνείδητες αμφιβολίες της γυναίκας σχετικές με το κατά πόσο ήθελε πραγματικά να γίνει μητέρα, αλλά με το κατά πόσο είναι πραγματικά κατάλληλη να γίνει μητέρα επιβαρύνουν περαιτέρω την ψυχολογία της. Οι αμφιβολίες αυτές είναι συνήθως πιο έντονες στις περιπτώσεις μη προγραμματισμένης εγκυμοσύνης.
Ιδιαίτερα γυναίκες, που είχαν προηγούμενες αποβολές ή προβλήματα υπογονιμότητας, μπορεί να μπουν σε ένα ψυχολογικό φαύλο κύκλο και οι αμφιβολίες, που ενδεχομένως έχουν σχετικά με την εγκυμοσύνη τους να τους προκαλέσουν και ενοχές. Οι ενοχές με τη σειρά τους μπορεί να ανατροφοδοτήσουν τις αμφιβολίες τους για την καταλληλότητά τους ως μέλλουσες μητέρες. Οι γυναίκες αυτές συχνά θεωρούν πως δεν δικαιούνται να έχουν καμία αμφιβολία για την εγκυμοσύνη τους και φοβούνται να εκφραστούν ελεύθερα, επειδή πιστεύουν πως ο περίγυρος θα τις κρίνει και θα τους υπενθυμίσει πως δε δικαιούνται να αισθάνονται αρνητικά για την εγκυμοσύνη τους, η οποία με τόση προσπάθεια επιτεύχθηκε. Οι αμφιβολίες όμως είναι ανθρώπινες, ειδικά όταν πρόκειται για ένα γεγονός, όπως η εγκυμοσύνη, το οποίο αλλάζει άρδην τη ζωή ενός ανθρώπου.
Μόλις το στρες και το άγχος του πρώτου τριμήνου περάσει, αρχίζουν οι συναισθηματικές μεταβολές του δεύτερου τριμήνου. Ένα ορόσημο αυτού του τριμήνου είναι η εμφάνιση αισθητών εμβρυϊκών κινήσεων. Η μητέρα για πρώτη φορά «ακούει» το μωρό της. Αυτή είναι μία συγκλονιστική στιγμή, η οποία φαίνεται πως είναι καθοριστική σε ότι αφορά τη σφυρηλάτηση του δεσμού της μητέρας με το μωρό της. Αν και τα συναισθήματα κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου είναι συνήθως λιγότερο έντονα γιατί οι εναλλαγές των ορμονών δεν είναι πλέον τόσο έντονες αλλά και επειδή η εγκυμονούσα χαλαρώνει από την ανησυχία του πρώτου διαστήματος, μπορεί να είναι εξίσου ανησυχητικά. Πολλές μητέρες αρχίζουν να ανησυχούν για την εξωτερική τους εμφάνιση, η οποία αρχίζει και αλλάζει σημαντικά και αισθάνονται αμήχανα για το βάρος τους. Αυτά τα συναισθήματα μπορεί να οδηγήσουν σε χαμηλή αυτοεκτίμηση, η οποία μπορεί να ενισχυθεί και από την προσωπικότητα της κάθε μητέρας.

Ψυχολογικά, οι μέλλουσες μητέρες μπορεί να αισθάνονται αυξημένη εξάρτηση από το σύντροφό τους. Έχουν περισσότερες ανάγκες απο ότι συνήθως και μπορεί να ανησυχούν για το αν ο σύντροφός τους θα είναι διαθέσιμος, και σε θέση να τις υποστηρίξει κατά τη διάρκεια των αλλαγών αυτής της περιόδου. Το σώμα τους δεν τις βοηθά να είναι ανεξάρτητες και νιώθουν ότι εγκλωβίζονται, περιμένοντας κάποιον να τους βοηθήσει χωρίς να μπορούν να ακολουθήσουν το δικό τους πρόγραμμα και ρυθμό.
Πολλές γυναίκες ανησυχούν για το αν ο σύντροφος τους εξακολουθεί να έχει το ίδιο ερωτικό ενδιαφέρον γι’ αυτές, τώρα που το σώμα τους αλλάζει. Η συζήτηση μεταξύ του ζευγαριού λειτουργεί καταλυτικά και βοηθά στην μείωση των φόβων και των ανησυχιών, έτσι ώστε το ζευγάρι να μπορεί να απολαύσει μια υγιή σεξουαλική ζωή κατά τη διάρκεια του δεύτερου τριμήνου της εγκυμοσύνης.
Στο τρίτο τρίμηνο, οι γυναίκες αναμένουν τον τοκετό και έρχονται αντιμέτωπες με σημαντικές φυσικές αλλαγές. Οι όποιες αμφιβολίες, που σχετίζονται με την εγκυμοσύνη έχουν στις περισσότερες περιπτώσεις λυθεί. Το έμβρυο έχει αρχίσει και αποκτά δική του αυτόνομη ταυτότητα και συχνά αντιμετωπίζεται πια ως μέλος της οικογένειας.
Στο στάδιο αυτό της εγκυμοσύνης συχνά επανέρχεται το άγχος, το οποίο όμως τώρα σχετίζεται με αυτήν καθεαυτή τη διαδικασία του τοκετού. Ειδικά, αν πρόκειται για γυναίκες, που γίνονται για πρώτη φορά μητέρες η διαδικασία του τοκετού μπορεί να φαντάζει σαν κάτι το τρομακτικό. Οι ανησυχίες για τον τοκετό και τη γέννηση είναι κοινές κατά τη διάρκεια των τριών τελευταίων μηνών της εγκυμοσύνης. Ο πόνος του τοκετού, η ανησυχία της μητέρας για να ανταπεξέλθει στις οδύνες και στη διαδικασία, η άφιξη του μωρού και οι άμεσες ανάγκες του που θα πρέπει να καλυφθούν και αποτελούν άγνωστο τομέα για τη νέα μαμά, ο θηλασμός και ο φόβος της μητέρας για το αν θα τα καταφέρει σε όλα αυτά αποτελούν μερικούς από τους προβληματισμούς και τις αγωνίες της μητέρας. Ενώ λοιπόν οι φόβοι για μια αποβολή έχουν συνήθως εξαφανιστεί, από αυτό το σημείο ένα νέο άγχος παίρνει τη θέση αυτού – ο φόβος της άφιξης του μωρού.Αν το περιβάλλον της δεν είναι υποστηρικτικό σε αυτή τη φάση, η νεαρή και άπειρη μητέρα μπορεί να αντιμετωπίσει μεγάλο στρές και αίσθημα αβοηθησίας.
Ιδιαίτερα συναισθήματα έχουν και οι γυναίκες, που κυοφορούν δίδυμα. Η δίδυμη κύηση είναι διπλή ευτυχία για τους γονείς και την ευρύτερη οικογένεια, αλλά είναι δεδομένο πως συνδέεται και με μία κάποια αύξηση της δυσκολίας κατά τον τοκετό. Οι έγκυες με δίδυμα είναι πιθανόν να εμφανίσουν αυξημένα επίπεδα άγχους, όσο πλησιάζει ο τοκετός.

Το πως αισθάνονται οι γυναίκες για τους φυσικούς περιορισμούς του τρίτου τριμήνου είναι μια αντανάκλαση των ανησυχιών και των συναισθήματων τους για την επικείμενη μητρότητα. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, μπορεί να χρειάζονται ιδιαίτερη προσοχή από τον σύντροφό τους, την οικογένειά τους και τους φίλους τους.
Ειδικά τον τελευταίο μήνα της εγκυμοσύνης, η κούραση μεγαλώνει λόγω του βάρους της κοιλιάς. Ο ύπνος γίνεται πιο δύσκολος και άστατος και η υπερένταση διαδέχεται την υπερκόπωση κατά τη διάρκεια της ημέρας
Ηαλλαγή στον τρόπο ζωής, τις συνήθειες και τα χόμπι, στο διαιτολόγιο, στον ελεύθερο χρόνο και στην ενεργητικότητα, η περικοπή του τσιγάρου και του αλκοόλ, η αύξηση του βάρους, το χαμηλό σάκχαρο του αίματος ή η υπογλυκαιμία που δημιουργούν την αίσθηση της διαρκούς κόπωσης, οι ανησυχίες και οι φόβοι για την υγεία του εμβρύου και τους πόνους του τοκετού, και η συνειδητοποίηση ότι η εγκυμοσύνη δεν είναι τελικά πανάκεια στα προσωπικά σας προβλήματα, είναι μερικοί ακόμα από τους παράγοντες που δυσχεραίνουν τα αρχικά συναισθήματα χαράς και οδηγούν σε εκνευρισμό με το παραμικρό, σε κλάματα χωρίς λόγο, και σε μια τάση για καταστροφικές σκέψεις και σενάρια.
Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης συχνά η γυναίκα εμφανίζει ελλείμματα στη συγκέντρωση και στη μνήμη της. Η κατάσταση αυτή περιγράφεται στη διεθνή βιβλιογραφία με τον όρο «baby brain» (μυαλό μωρού). Δεν υπάρχει κανένα επιστημονικό στοιχείο, το οποίο υποδηλώνει πως η εγκυμοσύνη προκαλεί αλλαγές στη λειτουργία του εγκεφάλου της κυοφορούσας. Εντούτοις, η απώλεια μνήμης και συγκέντρωσης είναι ένα φαινόμενο υπαρκτό, αφού περιγράφεται από πλήθος γυναικών. Η απώλεια μνήμης και η δυσκολία στη συγκέντρωση δεν συνδέεται σε καμία περίπτωση με κάποια έκπτωση αυτών καθεαυτών των πνευματικών λειτουργιών της γυναίκας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Φαίνεται πως οι παράγοντες, οι οποίοι υποδαυλίζουν αυτό το φαινόμενο είναι ψυχολογικοί, ενώ ίσως να παίζει ρόλο και η έλλειψη ύπνου, που συχνά αντιμετωπίζουν οι έγκυες. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι φυσικό η προσοχή και γενικότερα οι σκέψεις της εγκύου να προσανατολίζονται προς το μωρό της. Έτσι στη πραγματικότητα η φαινομενική απώλεια μνήμης σχετίζεται με μία αναδιάταξη των προτεραιοτήτων της γυναίκας. Κάτι που πριν εμφανιζόταν ως σημαντικό, έχει χάσει πλέον τη σημασία του και τη θέση του έχει πάρει το μωρό, που έρχεται. Επομένως η έγκυος δικαιούται να ξεχνά κατά καιρούς γιατί την απασχολούν σημαντικότερα θέματα.
Ένας ακόμα εκλυτικός παράγοντας για το άγχος κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι και η αντιμετώπιση της εγκύου από τον περίγυρο. Συχνά ο μικρόκοσμος της εγκύου κυβερνάται από τη «δικτατορία της ευτυχίας». Οι άνθρωποι, με τους οποίους η γυναίκα συναναστρέφεται, συχνά επιμένουν να τη μακαρίζουν για την ευτυχία της, που περιμένει παιδί, μέχρι σημείου να την κάνουν να αισθανθεί ενοχές για τα όποια αρνητικά συναισθήματά της, τα οποία σχετίζονται με την εγκυμοσύνη.
Η κάθε έγκυος είναι σημαντικό να καταλάβει, πως οι ανησυχίες της και οι αμφιβολίες της σχετικά με την εγκυμοσύνη της είναι απολύτως ανθρώπινες και δικαιούται να τις έχει. Με άλλα λόγια δεν είναι υποχρεωμένη να αισθάνεται ευτυχισμένη ανά πάσα στιγμή μόνο και μόνο επειδή είναι έγκυος. Μόνον αν το καταλάβει αυτό, θα μπορέσει να μιλήσει για τις ανησυχίες τις αυτές στους ανθρώπους, που θεωρεί δικούς της και ακόμη να ζητήσει και τη βοήθεια του ειδικού. Η έκφραση των αρνητικών αυτών συναισθημάτων είναι και η βάση της αντιμετώπισής τους.
Η εγκυμοσύνη λοιπόν είναι μία περίοδος στη ζωή της γυναίκας, η οποία είναι γεμάτη από έντονα συναισθήματα θετικά αλλά και αρνητικά. Είναι απαραίτητο η έγκυος να αισθάνεται την ασφάλεια να εκφράσει τα συναισθήματά της αυτά στους οικείους της και να ζητήσει τη στήριξή τους. Το ταξίδι της εγκυμοσύνης επιφυλάσσει ευχάριστες και στρεσογόνες στιγμές, ενοχλήσεις και ψυχολογικές μεταπτώσεις, χιλιάδες αντιφατικά συναισθήματα, ανασφάλειες και φοβίες σε έναν δρόμο που εσείς θα περπατήσετε στον ρυθμό που επιλέξετε.
Η εγκυμοσύνη παραμένει μια μαγική και ξεχωριστή περίοδος, ένα ορόσημο στην ζωή κάθε γυναίκας και ένα ιδιαίτερο ταξίδι προς την ωριμότητα. Οι ψυχολογικές μεταπτώσεις είναι ένα από τα αναπόσπαστα κομμάτια της εγκυμοσύνης που σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να τρομάζουν. Όσο γρηγορότερα το συνειδητοποιήσετε μια γυναίκα αυτό, τόσο πιο εύκολα θα διαχειριστεί την κατάσταση.

Συστείνουμε στους οικείους και στον σύντροφο να δείχνουν κατανόηση, αφοσίωση και να είναι υπομονετικοί. Το μόνο που δεν χρειάζεται αυτήν την στιγμή, είναι η επίκριση τους. Έχετε ανάγκη από την κατανόηση, την συμμετοχή, την ενθάρρυνση, τα κομπλιμέντα, την έλλειψη επικρίσεων, και την αφοσίωση του συντρόφου σας. Μην τον αφήνετε έξω από αυτή την περίοδο της κοινής σας ζωής. Η καλή επικοινωνία μεταξύ σας και ή έλλειψη προστριβών και αλληλοκατηγοριών για μικρά καθημερινά πράγματα θα βοηθήσει την μεταξύ σας σχέση και την δική σας ψυχολογία

Στέλλα Χατζηχρήστου